Oom

Op 1 november overleed een oom van Mircea op 64 jarige leeftijd aan de gevolgen van kanker. Veel te jong gestorven. Hoe triest is dat? Hij overleed precies drie jaar nadat zijn moeder overleed. Op zondag wordt hij begraven en daar zijn wij bij. Mijn kinderen zouden liever iets anders doen op hun vrije zondag, maar ja, dat heb je helaas niet voor het zeggen. Ik kende deze man ruim 18 jaar en ik was best op hem gesteld.

In anderhalf jaar zijn Mircea zijn vader en zijn oom overleden. Gelukkig heeft oma dit niet meegemaakt.

Bij het overlijden van Mircea's vader, verleden jaar april, ben ik niet naar de begrafenis geweest. Zelf was hij daar natuurlijk wel bij te samen met zijn zus. Zij waren druk bezig met alle voorbereidingen want bij een Roemeense begrafenis komt veel kijken. Niet alleen koffie en cake, maar hele maaltijden moeten er worden bereid voor genodigden en ook voor de niet genodigden trouwens. Na de ceremonie wordt er flink gegeten én gedronken. Ook is het de gewoonte dat voordat er begraven wordt er wordt gewaakt bij de dode. Mircea was, zodra hij hoorde dat zijn vader was overleden, naar zijn huis gegaan in een dorp op zo'n 100 km bij ons vandaan om daar de begrafenis te regelen en dus om te waken. 

'Jij hebt er niets aan om hier te komen en de kinderen al helemaal niet. Bespaar je de moeite om 100 km te rijden, zei Mircea tegen mij op de dag van de begrafenis.'

Met mijn 'schoonvader' was er weinig contact. Niet alleen omdat hij ver weg woonde, maar het contact was er gewoonweg niet. Zolang wij hier wonen is hij denk ik drie keer op bezoek geweest. Hij hielp wat mee door het doen van kleine en lichte klusjes. Het zware werk zat er niet in want het was een klein en fragiel mannetje. Volgens mij vond hij het wel gezellig bij ons. Even weg uit zijn eigen omgeving wat in mijn ogen niet de meest gezellige plek op deze aarde is.

Hij mocht bij ons niet ongelimiteerd alcohol drinken zoals hij dat thuis wel gewend was. Op een gegeven moment ging de fles terug in de kast. Dat leek mijn 'schoonvader' wel prima te vinden, in ieder werd daar niet moeilijk over gedaan. Hij ging toch met de kippen op stok. Dat was hij zo gewend. Wel werd er flink doorgerookt. Dat heeft hij tot het einde toe gedaan. Ook toen hij ziek werd en de doktoren hem dat met klem hebben afgeraden.

's Ochtends stond de bierfles al buiten op tafel, terwijl ik toch zeker wist dat ik die 's avonds bij het naar bed gaan op het aanrecht in de keuken had gezet. Mijn 'schoonvader' begon zijn dag niet met een kopje koffie, maar met een lekkere slok pils! Dat hij van een slokje hield merkte ik bij onze eerste ontmoeting in de winter van '99. Mircea en ik logeerden bij oma en daar kwam hij op een ochtend langs. Voor ons werd er een kopje koffie gezet, maar mijn 'schoonvader' kreeg een glas sterke, zelf gebrouwde drank dat in een mum van tijd naar binnen werd geklokt. Ik weet nog dat ik bij mijzelf dacht iets in de trant van 'wat moet je ook anders in zo'n godvergeten verlaten dorp, want dat was mijn eerste indruk van die troosteloze plek. Nu werkte het weer ook niet mee. Het was grauw en ijzig koud. De wegen ernaartoe zaten vol met gaten en veelal onverhard.

Mircea ging onlangs kijken hoe het graf van vader erbij lag. Hij moest daar in de buurt zijn want na het overlijden van zijn vader heeft hij een stukje grond geërfd waar door een coöperatie maïs op wordt verbouwd. Hij heeft recht op een flink aantal kilo's maïs per jaar en dat ging hij met de grote bus ophalen (eten voor de kippen). Toch een beetje tot zijn verbazing zag het graf er goed verzorgd uit. De weduwe van zijn vader heeft er naar omgekeken. Met de plantjes die hij van thuis had meegenomen heeft hij het graf wat opgeleukt.  's Avonds bij thuiskomst bekeek ik de foto's die hij van het graf heeft gemaakt en zag direct dat de naam van zijn vader op het stenen kruis verkeerd was gespeld! 'Verrek, zei Mircea'. Dit was mij nog niet eens opgevallen.' Er zou natuurlijk een heel nieuw kruis moeten komen, maar ik geloof niet dat iemand op die kosten zit te wachten.

Inmiddels is de begrafenis van oom achter de rug. Het was een stralende zondag. Een begrafenis in de regen of op een bewolkte dag maakt zo'n dag extra triest. In de loop van de ochtend verzamelden wij ons bij het huis van tante. Als je bij een Roemeense begrafenis komt dan kus je, zo werd mij geïnstrueerd, niemand bij aankomst en je zegt ook niet gewoon gedag. Je zegt 'Dumnezeu să-l ierte', 'God vergeve hem', tegen elkaar. Vraag mij niet waarom hij vergeven moet worden, dat weet ik simpelweg niet, maar dat is zo. Ik vind het best ongemakkelijk dat je bij binnenkomst mensen bijna niet groet. Als er iemand is gestorven dan wil je juist meteen op nabestaanden afstappen en zeggen hoe erg je het voor ze vindt. Hier gaat dat, naar mijn idee, heel stroef en killetjes. 

De kinderen van oom en tante waren met het eerste vliegtuig vanuit het buitenland naar huis gekomen om vader te begraven. Zoals vele Roemenen wordt het geld in het buitenland verdiend. 

Nadat de priester was gekomen en oom in zijn open kist naar de klaarstaande rouwauto werd gedragen, werd er naar de kerk gegaan.

In een colonne van auto's reden wij achter de rouwstoet aan. Om de zoveel tijd werd er een claxonconcert ingezet. Aan de buitenspiegels van de auto's werden blauwe handdoeken gehangen zodat de medeweggebruikers konden zien dat wij als stoet bij elkaar hoorden. Degene die wilden lopen naar de kerk liepen achter de rouwwagen aan. 

Een traditie is dat er muntjes naar achter worden gegooid door de familie. Deze muntjes werden door hordes kinderen en hun ouders, die zich intussen langs onze stoet hadden verzameld, opgeraapt  van de straat. Ik stond hier best van te kijken, maar Mircea vertelde mij dat hij en zijn vriendjes vroeger ook uitliepen om muntjes te rapen als er een rouwstoet voorbij kwam . Daar kon je dan lekker snoep mee kopen. Wat mij een beetje tegen de borst stuitte was dat de volwassenen de kinderen aanspoorden om het geld op te rapen. Iedereen leek gefixeerd op de muntjes en raapten het zonder op te letten op van de straat. Soms moest je flink op je rem of moest je om een  kind heenrijden.

In de kerk werden er rondom de kist van oom kaarsjes aangestoken die je wel eerst even moest kopen bij een kioskje bij de ingang van de kerk. Daarna hield de priester een preek. In een Roemeens Orthodoxe kerk heb je bijna geen zitplaatsen. Er staan wat stoelen tegen de muur aan. Een klein jongetje had achter ons een zitplaatsje bemachtigd. Hij vond de dienst (natuurlijk) saai en besloot zijn telefoon erbij te halen om een spelletje te gaan doen. Hij had alleen het geluid veel te hard aanstaan, maar zoals mij hier vaak opvalt, zegt niemand daar iets van. Je zag mensen wel geërgerd omkijken, maar er volgde geen actie. Mircea kon het niet langer aanzien en liep op het jongetje af en maakte hem duidelijk dat hij hiermee moest ophouden. Het jongetje keek een beetje beduusd, maar wist kennelijk niet zo snel de volumeknop te vinden want het geluid hield aan. Gelukkig was de dienst net afgelopen. Bij wie hoorde dit kind ook? Dat was niet duidelijk.

Oom werd bijgezet in het graf. Bij de kerk tot op het kerkhof waren de 'muntjes opraap kinderen' aanwezig in de hoop nog iets te krijgen. Bijvoorbeeld zakjes met eten die ook bij een begrafenis worden uitgedeeld (weer een traditie). Dat voortdurende gekrioel van wildvreemde kinderen om ons heen werkte enorm op mijn zenuwen. In de auto op weg naar het restaurant, waar wij met zijn allen wat gingen eten, kon ik de zoon van de oom eindelijk fatsoenlijk condoleren waarvoor ik nog niet de kans had gekregen. Mircea en ik waren met twee auto's naar Ploiesti gekomen omdat ik de bui al zag hangen dat Mircea aan het einde van de begrafenis nog naar zijn tante haar huis wilde gaan en ik heel zeker wist dat ik dat niet zou willen. Om maar te zwijgen over de kinderen.

Het was hetzelfde restaurant waar wij drie jaar daarvoor zaten met het overlijden van oma. Direct na het eten heb ik iedereen netjes gedag gezegd en ben met samen met de kinderen naar huis gegaan. Misschien raar om te zeggen, maar ik vond het een enorm vermoeiende gebeurtenis. Mede door al die tradities en gebruiken. Wat was ik blij dat deze dag voorbij was.